Neyce konuşuyorlar, dil konusunda zorlanır mıyız?
Zdravo! Bir “merhaba” daha katalım lügatımıza☺Evet konuşulan dil çoğunlukla Boşnakça ve ayrıca Hırvatça ve Sırpça. Dil konusunda zorlanacağınız son ülkelerden biri Bosna-Hersek. Çünkü adamlar Türkçe biliyor. Yani özellikle esnaf kesim. O kadar çok Türk turist var ki kendinizi asla yabancı bir ülkede hissetmiyorsunuz. 

Nerede bu Bosna-Hersek ?    

Balkanların meşhur; kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan, doğudan Sırbistan, yine güneyden Karadağ ile çevrili, Adriyatik Denizi’ne Neum şehrinin bulunduğu yerde yalnızca 20 km’lik (limanı olmayan) bir kıyısı olan ülkesi Bosna Hersek. Başkenti Saray Bosna. En turistik şehirlerinden biri de Mostar.
Para birimi?
Bosna-Hersek’in para birimi Konvertibl Mark (KM). (Haziran 2019) 1 KM = 3.34 TL ‘ye tekamül ediyor. Uygun sayılabilecek Balkan ülkelerinden biri. Yanınızda euro ya da dolar götürebilirsiniz. Merkezde bir çok noktada döviz ofisi bulabilirsiniz. Ayrıca Ziraat bankası da çok kullanılıyor. Oradan direk KM olarak para çekebilirsiniz.
Pasaport - Vize                                 
Bosna Hersek vize istemeyen fakat pasaportla girebileceğiniz ülkelerden biri.
Ne zaman gidilir?                     
Adı üstünde Balkanlar’ dan gelen soğuk hava dalgası ☺ Ülkenin çoğunda karasal iklim görüldüğünden kışlar soğuk ve kar yağışlı yazlar ise sıcak geçer. Yine de alışık olmadığımız bir soğuk olmadığından ucuz bilet buldum mu kış mış demeden alın bileti derim . He bir de zaten 1984 Kış Olimpiyatları’nın ev sahibi olduğunu hatırlatmakta fayda var. Yani, kış turizmi anlamında ciddi bir merkez.
İnternet ve Telefon Hattı
            Avrupa ülkelerinde gördüğümüz o meydanlardaki ücretsiz wifi noktalarını göremesek de biz yine otel, cafe tarzı yerlerde bu ihtiyacımızı karşılayabileceğimizi düşünüp herhangi bir hat, paket almadık. Bu yerler gayet de işimizi gördü.
Kısaca Tarihi
Genelde ülkelerin tarihiyle ilgili bilgi vermesem de Bosna Hersek geçirdiği ağır ve acı zamanların etkisini hala üzerinde bulunduran bir yapıya sahip olduğundan, gittiğinizde bir çok yerinde göreceğiniz savaşın izlerini anlayabilmeniz adına birkaç ufak noktaya değinmek istedim.
            1992 yılında Yugoslavya’dan ayrılan Slovenya ve Hırvatistan’ın bağımsızlığını tanıyan AB ve BM, Makedonya ve Bosna-Hersek’in bağımsızlığını referandum şartına bağlamıştı. Bu nedenle 1992 yılında Bosna-Hersek’te yapılan referandumda halk bağımsızlıktan yana oy kullanınca yeni devlet kuruldu. Ancak bu devleti, ülkedeki Sırplar tanımadı ve Boşnaklar ve Hırvatlara karşı savaş açtı. 1995 yılının Temmuz ayında Sırp güçleri sistematik olarak yürüttükleri katliamlarda sadece Srebrenitsa’da beş gün içinde 8.372 Boşnak’ı öldürdü, yüzlerce kadın ve küçük yaştaki kız çocuğuna tecavüz etti. Bir gün içerisinde 20.000’in üzerinde mülteci Srebrenitsa’dan zorla çıkarıldı. Srebrenitsa olayı, II. Dünya Savaşından sonra Avrupa'da yapılan en büyük insan katliamı ve etnik soykırım olarak Dünya tarihine kazınmıştır.
            Saray Bosna’da hala binalarda kurşun izlerini görmek mümkün. Binaları savaşı unutmamak ve ders çıkarmak için bilerek tamirat yapmadıkları da söylentiler arasında. Ekonomik olarak da hala yaralarını sarmaya çalışıyor. Yerde kırmızı boyalı bir alan gördüğünüzde bilin ki orda bir kan dökülmüş. Havan mermisi ve bomba atılarak toplu ölümlere neden olunan yerler kırmızı boyalarla sabitlenmiş. Bir de duvarlarda ölenlerin adları yazılı. Acıyı, vahşeti hala hissetmek mümkün bu ülkede.

ULAŞIM-YEMEK-KONAKLAMA

Minik, keyifli ve çok bizden. Evet sanırım Saray Bosna’yı anlatabilecek en uygun kelimeler bunlar olurdu. Kendinizi asla yabancı hissetmediğiniz, her yerde Osmanlı’dan kalma eserlerin, tanıdık isimlerin tanıdık yüzlerin tanıdık yaşam biçiminin olduğu bir yer burası. He biraz farklılık arıyorum diyorsanız çok da size göre bir yer değil. Uçak biletinin uygun olduğu nadir destinasyonlardan biri. Hem kültür turizmi, hem yeni bir yer görme, hem tarihe birçok açıdan tanıklık etme. Bizden yansımalar. Eşsiz doğa güzellikleri. Yine az zamana çok şeyler sığdıran biz. 3 gün ayırdığımız Saraybosna- Mostar maceramıza gelin bir göz atalım ☺

Ulaşım : Türk Hava Yolları, Pegasus (Sabiha Gökçen Havaalanı), AirSerbia, Croatia Airlines, Adria havayolları İstanbul’dan Saraybosna’ya direk uçuş sağlıyor. Uçak yolculuğu ile 1,5 - 2 saat sürüyor. Özellikle Pegasus’un kampanya dönemlerinde en uyguna denk gelen yerlerden biri oluyor. Biz Pegasus ile gidiş-dönüş bir kişi 400tl gibi bir fiyata aldık biletlerimizi. Saat farkı da 2 saat geride SarayBosna’da.
Saray Bosna’ya eğer Ankara’dan ya da İzmir’den gidecekseniz maalesef aktarmasız uçuş bulunmuyor.

Havaalanından Şehir Merkezine Ulaşım:  


Şimdi biz bu konuda şanslılardandık. Gitmeden önce tüm araştırmalarımızı yaptık fakat havaalanında pasaport kontrol sırasında beklerken seyahate birlikte çıktığım arkadaşımın üniversiteden sınıf arkadaşına rastladık. O da Saray Bosna’ya burada yüksek lisans yapan bir arkadaşını ziyarete gelmişti ve arkadaşı onu havaalanına almaya gelecekti. Biz de ısrarlara dayanamayıp bizi de kalacağımız yere götürmelerine izin verdik J Ama siz böyle şanslı olmazsanız ne yapacaksınız?
Otobüs - Troleybüs: Havaalanından şehir merkezine gitmenin en kolay yolu havaalanı çıkış kapısından yaklaşık 5-6 dakika yürüyerek ulaşılan Dobrinja durağı. Dobrinja’dan 103 Numaralı troleybüs ile yani derme çatma bir otobüs ile 50 dakika sürecek yolculukla Başçarşı’ya yakın Trg Austrije durağında yani son durakta inerek şehre ulaşabilirsiniz. Ya da Dobrinja durağından 31E numaralı otobüse binerek Latin Köprüsü (Latinska ćuprija) durağında inerek Başçarşı’ya geçebilirsiniz.
Biz dönüşte tramvay kullandık. Başçarşıdan Ilidza yönüne giden tramvaya binip son durakta indik. Oradan da taksiyle 5-10 dk içinde havaalanına geçtik.
Şehir merkezinde akşam 23.00’e kadar açık döviz ofisi bulabileceğinizden kur farkı dolayısıyla paranızın çoğunu şehirde bozdurun derim. Biz sadece havaalanı ulaşımı için bir miktar havaalanında bozdurduk.
Taksi : Öncelikle şunu söyleyeyim havaalanı şehre yakın sayılır, ama yine de pek taksilere güven olmuyor. Bosna’ da taksicilerin sizi kazıklama olasılığı yüksek o yüzden aman dikkat taksimetreyi mutlaka açtırın derim. Ayrıca bavullarınız için de ek ücret talep ediyorlar hatırlatayım. 15 euro civarı bir ücretle şehir merkezine 20-25 dakikada ulaşabilirsiniz.

Şehir İçi Ulaşım: Saray Bosna zaten kendi küçük bir şehir olduğu için bir çok noktasına yürüyerek ulaşabilirsiniz. Ama en ok tercih edilenler tramvay, troleybüs ve otobüs. Zaten şehir Miljacka Nehri  çevresinde kurulmuş. Ulaşımda düz bir şekilde bu nehir etrafında ilerliyor. Kaybolmanız imkansız gibi bir şey. Şehrin iki ucu var, Başçarşı ve Ilıca (Ilidza). Bu iki ucu iki cadde bağlıyor, trafik tek yön ilerliyor.
Tramvay da aynı hatta gidip geliyor, aşağıdaki haritayı incelediğinizde siz de göreceksiniz. Avrupa’nın en eski tramvay hatlarından biri. 1885 yılında, pek çok Avrupa başkentinde bile henüz yokken Saraybosna’ya kurulmuş. Tramvaylar sanki sizi 80li 90lı yıllara götürürcesine nostaljik, eski ve bakımsız.  Havaalanından şehir merkezine giderken yolda bir tramvay gördük, üzerinde Mevlana’ nın resmi ve Saray Bosna yazısı vardı. Normalde Sarajevo olarak geçen şehirde Türkçe bir kullanım görünce şaşırdık. Sonra öğrendik ki yakın zamanda Türkiye Konya’daki eski tramvayları Saray Bosna’ya hediye etmiş. Tramvay kullanımında dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta bilet mevzusu. Genelde Avrupa’nın çoğu noktasında bilet kontrolü olmaz, buna aldanıp sakın biletsiz binmeye çalışmayın. Aşırı sık kontrol oluyor. Biletinizi araç içinde şoförden 1.8 KM karşılığı alabilirsiniz  ya da duraklardaki büfelerden 1.6 KM’ye. Bindiğinizde direklerde asılı olan makinelerde okutmanız gerekiyor.Bazı makineler otomatik olarak bileti işlerken bazılarında siz manuel bir kol çekmeniz gerekiyor. Sakın okutmayı unutmayın aman diyim.
Otobüslerde de hemen hemen tramvaydaki mantık geçerli. Güzergahlar da aynı zaten. Mostar ya da diğer ülkelere geçiş için de çok tercih ediliyor. Taksi  Saraybosna’da fazlaca tercih ediliyor. Fakat sakın ha taksimetresiz yola çıkmayın. Taksimetre açılış ücreti 2 KM ve kilometre başına 1KM ücret alınır. Minibüs Saraybosna tepelerine otobüsle ulaşım zor olacağından buralarda genelde minibüs kullanılır.
Konaklama: Konaklama için araştırma yaparken anahtar kelimeniz Saray Bosna için kesinlikle Başçarşı. Başçarşı hem ulaşım konusunda hem gezilecek yerlere yakınlık konusunda çok merkezi bir nokta. Ayrıca çok çok uygun hosteller, oteller bulmak mümkün. Airbnb de kullanılabilecek seçenekler arasında.
Peki biz nerede kaldık?
Hostel Kod Keme

     Biz Başçarşının göbeğinde eski tarihi bir yapıda Hostel Kod Keme’ de kaldık. Hosteli birkaç ay öncesinden booking.com dan rezerve ettik. Hostel sahibi çok tatlı bir kadındı, çok yardımseverdi. Üst katında kendisinin yaşadığı alt katı ise hostel olarak kullandığı gerçekten temiz ve güvenilir bir yer. Geceliği 2 kişilik odada (ortak banyo-tuvaletli) kişi başı 15 euro idi. Biz gayet memnun kaldık.

Yeme-içme: İşte can alıcı nokta. Herhalde hiçbir gezimde yeme içmeden bu kadar tat almamışımdır. Ee malum Avrupa ülkelerinin damak zevki bize çok da yakın sayılmaz. Ama Bosna öyle mi. bir cevapileri var bir bürekleri var ki sormayın ☺Fiyatlar da gayet uygun olunca midemiz bayram etti desek yeri. Damak zevkleri bize çok yakın, yediğiniz etten şüphe etmiyorsunuz. Her yerde işte Konyalı Ahmet Usta, pideci gibi Türk restoranları da görmek mümkün. Yani aç kalmazsınız hiç merak etmeyin.


Cevapi : Bayıldığım tatlarından biri. Başçarşıda gezerken göreceksiniz ki yemek yerlerinin olduğu yerler duman dumana. İşte oralarda genelde cevapi yapılıyordur. Aslında bir çeşit köfte. Ufak metal sinilerde yağlanmış pide arasında yanında çiğ soğan ile servis yapılıyor. Biz Başçarşıda çeşitli şubeleri de olan Zeljo Cevabdinica’ da denedik ama hemen hemen her yerde bulmanız mümkün. Adet olarak 10 tane köfteli 7 KM, 15 tanesi 10 KM. 10 köfteli olan gayet yeterli geliyor.


 Boşnak böreği: Ülkemizde de bolca bilinen ve yapılan meşhur Boşnak böreğini gitmişken yerinde denememek olmazdı tabi. Yine Başçarşıda çeşitli mekanlar var. Biz Buregdzınıca Sac diye ara sokakta ufak salaş fırın tarzı bir yerde denedik. Kıymalı, patatesli, peynirli, ıspanaklı çeşitleri var. Börekler kül ateşinde pişiyor. Porsiyonlar çok büyük iki kişi bir porsiyonu bile paylaşabilir. Bir porsiyon 5 KM.


Bosna Kahvesi (Kafa): Aslında tat olarak Türk Kahvesi’nden bir farklı yok, sunumu biraz farklı. Şekersiz içilir, orta ya da şekerli seçeneği yoktur. Cezvede geldiğinden siz isterseniz cezvenize şeker ekleyebiliyorsunuz. Kahvenin yanında lokum da ikram ediliyor. Asıl fark fincanlarda. Fincanların iç kısmında yıldız bulunur ve kulpsuzdur. Eskilerde Sırplar inançları gereği 3 parmak kullanarak kulplu bardak kullanırmış (Teslis inancı). Boşnaklar ise kulpsuz bardakla 5 parmağını kullanmışlar. Bu da İslamın 5 şartıyla ilişkiliymiş. Bir diğer söylenen de; kulpsuz olarak içtiğinizde, baş ve işaret parmaklarınızla tutmak zorundasınız. Bu şekilde baktığınızda; bir hilal meydana gelir. Yani İkisi bir araya gelince; fincanı tutan el hilal, fincanın ortasında yıldız olur. Biz Başçarşıda Morica Han’ da keyifli bir kahve içtik. 2 KM gibi bir fiyatı vardı.

        Begova Çorbası: İçerisinde tavuk, havuç, maydanoz suyu, limon suyu, biber, tuz bulunan bir çeşit çorba.